ZAKKUM KOLEKSİYONU “NERIUM OLEANDER”

Akdeniz Bölgemiz doğal bitkilerinden olan, zarif ama dayanıklı bir bitki olan zakkumun, Akdeniz ülkelerinde bulunan pembe rengi dışında, birçok tropik türü de bulunmaktadır, tropikal türlerin birçoğu kokuludur. Elde edilen hibridlerle, tanınan zakkum türü 500 ü geçmiştir. Fransız Milli Koleksiyonunda 230 kadar tür bulunmaktadır, ülkemizde özel klüp ve dernekler olmadığından, zakkum türleri de ilgi görmemiştir. Bildiğimiz kadarı ile en büyük koleksiyon 30 üzerinde türle Merkezimize aittir.

Koleksiyonun en önemli bitkisi olan, Nerium Oleander “Esener” dünyada eşi olmayan, yalın kat, pembe çiçekli, orak şeklinde ve alacalı yaprakları olan bir zakkumdur. 

ZAKKUM HAKKINDA BİLMEDİKLERİNİZ

Zakkum “Nerium oleander”, Türkiye’de yanlış yönlendirilme sonucu,  bazılarının sandığının aksine, kanser için şifa umudu değil, zehirliliği dünya tarafından bilinen bir bitkidir. Renkli çiçekleri, parlak yeşil yaprakları ile zarif, çalı formlu bitki olan zakkumun masum görünümün aksine, çiçekleri dahil bütün kısımları zehirlidir.

Zakkumun zehirli olduğu eski çağlardan beri bilinmektedir. Büyük İskender’in İran seferi sırasında, birçok atı, çekilen düşman askerleri tarafından sulara atılan zakkum yapraklarından çıkan zehir nedeni ile ölmüştür. Ateşte et pişirmek için zakkum dallarından şiş hazırlayan ve etleri bu şişlerde kızartan askerlerin de büyük kısmı savaşa katılamamıştır.

Zakkum yenilmesine bağlı ölümler enderdir. Bununla birlikte Avustralya’da özellikle çocuklar arasında zakkum çiçekleri yenmesine bağlı ölümler rapor edilmiştir. 1986 yılında, yaşlı bir kadın, ökaliptus yaprağı yerine yanlışlıkla buna benzeyen, zakkum yaprağı kaynatarak içmiş, zehrin oluşturduğu şiddeti kalp yetersizliği ile can vermiştir.

Zakkum büyük çalı formunda bir bitki olarak bazen diğer ağaç ve çalılar gibi, asalak bir bitki olan ökseotuna “Viscum spp” ev sahipliği yapmaktadır. Normalde ökseotu iyi bilinen bir tansiyon düşürücüdür ve ilaç yapımında kullanılmaktadır. Ancak zakkum bitkisi üzerinde yerleşen bir ökseotu bitkisi, zakkumun zehirli sıvısını içine aldığından, bu  ökseotundan yapılan ilaç zakkum zehrini taşımakta ve zehirlenmeye neden olmaktadır.

Bazı böcekler, zehirli zakkumun bu zehrinden bir zarar görmemektedir. Danaid cinsi kelebekler, zakkum özsuyunu emerek, özel hücrelerinde depo ederler. Bu kelebekleri yiyen kuşlar, kusma, şiddetli ishal belirtileri gösterirler ve bir daha aynı türden, aynı renkli kelebeklere saldırmazlar.

Zakkumun doğal olarak bulunduğu, Orta Doğu ülkelerinde yaşayan bir tür çekirge de zakkum özsuyunu emerek depolar ve tehlike anında bu zehiri düşmanına püskürtür. Bu doğada ender olarak rastlanan, hayvanların bitkileri kendi çıkarları için kullanmasına bir örnektir.

Zakkumun şöminede veya ocaklarda yakılması sırasında havaya zehirli gazlar çıktığı bilinmektedir, bunun için dikkatli olunması gerekir.

Aşağıda Palmiye Merkezi Zakkum Koleksiyonundan Örnekler Görüyorsunuz