PISTACIA LENTISCUS-SAKIZ AĞACI, MENENGİÇ, ÇITLIK

Pistacia’lar Mango Ailesinden (Anacardiaceae), 11 türü kapsayan bir cinstir. Pistacia’ların bir kısmı, yaprak döker, bir kısmı herdem yeşildir. Akdeniz, Orta Asya, Malezya, Japonya, ABD ve Meksika’da doğal olarak bulunan türleri vardır.

Pistacia chinensis (Çin Sakız Ağacı): Ülkemizde tanınmayan, peyzajda sıklıkla kullanılan bir türdür. Orta ve Batı Çin kökenlidir. İlkbaharda, hoş kokulu, kımızı çiçekler açar, sonbaharda yaprakları kızardıktan sonra dökülür.

Pistacia atlantica (Mineç): Batı Anadolu’da Mineç adıyla tanınan büyük ve gösterişli bir ağaçtır. Genç sürgünleri sebze olarak kullanılmaktadır.

Pistacia terebinthus, Doğu Akdeniz ülkelerinde doğal olarak bulunan, yaprak döken bir bitkidir. Bitki özsuyundan terebentin (turpentine) denilen bir sıvı elde edilir. Terebentin aynı zamanda çamlardan da edilen bir sıvıdır. Yağlıboya ve vernik sanayinde, imalat ve inceltme amacı ile kullanılır. Nisan-Haziran ayları arasında yeşilimsi renkli çiçekler açan 2–6 m yüksekliğinde, kışın yapraklarını döken iki cinsiyetli bir ağaçtır. Meyveleri önce kırmızı sonra kahverengiye döner. Bu meyveler reçine, uçucu yağ ve sabit yağ taşımaktadır.
Halk arasında menengiç olarak bilinen bitkinin yaprakları geleneksel Türk tıbbı’nda üriner antiseptik, peptik ülser tedavisinde ve güneş çarpmasına karşı kullanılmaktadır. Ayrıca meyveleri diüretik (idrar söktürücü) ve ekspektoran (balgam söktürücü) olarak kullanılır.

PİSTACİA LENTİSCUS (Sakız Ağacı-menengiç-çıtlık):
Akdeniz Bölgesine özel bir bitkidir. Sakız Ağacı (Mastic Tree) olarak bilinir. Herdem yeşil pistacia olarak da adlandırılır. Yaprak dökmeyen, büyük bir çalı veya tek-çok gövdeli küçük bir ağaç olarak gelişir. 5 m ye kadar yükselebilir. Yapraklar çift tüysü, yaprakçıklar uçta dikensi, sivri, çiçekler salkım durumunda toplanmıştır

Gövdesinden yapılan kesilerden, sakız denilen özel kokulu bir sıvı elde edilir. Sakızın, ağızdaki bakterileri azalttığı bilinmektedir, tıpta kullanılır. Ayrıca koku verici olarak çeşitli keklere, reçellere ve dondurmaya katılır.

Pistacia lentiscus var. latifolius, Sakız Adası ve Çeşme Yarımadasında bulunan bir varyetedir. 10m’ye kadar yükselebilen, kışın yapraklarını dökmeyen bir ağaçtır. Bu ağacın dallarının yaralanması ile Damla Sakızı elde edilmektedir.  Damla Sakızı halk arasında mide ağrısı ve diyareye (ishal) karşı kullanılmaktadır.