PHYSALIS PERUVIANA-YER KİRAZI, KAZ ÜZÜMÜ

Yer Kirazları, Patatesgiller ailesinden 80 kadar türü kapsamaktadır. Çoğu Amerika kıtasında olmak üzere dünyada yaygın olarak bulunurlar. Bir çoğunun meyvelerini saran kâğıtsı zar kılıfı çekici renklerdedir ve kış boyunca meyvenin üzerinde kalarak dekoratif bir görünüm gösterir. Bazılarının meyveleri yenebilmektedir. Dekoratif amaçla kullanılanların başında, kırmızı kılıfı ile ilgi çeken Pysalis alkakengi-Çin Lanterni gelmektedir.
Bugün tanıtacağımız Physalis peruviana ülkemizde Yer Kirazı olarak bilinmektedir.

YER KİRAZI-KAZ ÜZÜMÜ (Physalis peruviana)

Ülkemizde yeni tanınmaya başlayan bu meyvenin ana vatanı Güney Amerika’dır, Peru, Kolombiya, Şili ve Ekvator’un yüksek irtifalarında doğal olarak yetişmektedir. 1800 lü yıllarda Güney Afrika’nın Ümit Burnu (Cape of Good Hope) yöresinde üretimine başlandığı için İngilizce konuşulan ülkelerde Cape Gooseberry olarak adlandırılmıştır. Güney Afrika’dan sonra bitki, Avustralya, Çin ve Hindistan’a götürülmüş ve bu ülkelerde de ticari üretimi başlamıştır.

Patatesgiller (Solanaceae) ailesinden olan Yer Kirazı’nın meyveleri yenilebilir. 12-20mm çapındaki yuvarlak meyveleri, Çin Lanterni ne benzeyen, kâğıt görünümünde ince bir zar kılıf içinde bulunmaktadır. Meyveler önce yeşil renkli ve ekşidir, olgunlaşınca koyu sarı ve tatlı olurlar.  Çiğ yenilebildiği gibi, meyve salatalarında, dondurmada, çeşitli tatlıların yapımında kullanılabilir veya reçeli yapılır. Üzerindeki ince kılıf ile birlikte daha güzel bir görünümü vardır ve bu zar çıkarılmadığı takdirde, oda sıcaklığında ömrü 30–40 gündür. Üzerindeki kılıfı alınan meyveler daha çabuk bozulmaktadır.

Bilimsel çalışmalarda Kaz Üzümü’nün içerdiği polifenol ve karotenoidler ile antienflamatuvar (iltihap engelleyici) ve antioksidan (kanser önleyici) etkisi olduğu gösterilmiştir. Her ne kadar sıtma, astım, hepatit, dermatit, romatizmal hastalıklarda ve kanserde tedavi edici olarak halk ilacı olarak kullanılmakta ise de, bilimsel olarak bu tedavi edici etkileri henüz ispatlanamamıştır.

Çok yıllık, çalı formunda bir bitkidir. Dondan etkilenmektedir. Hafif donları, yaprakları ve kısmen gövdesi bozularak atlatmaktadır. Ancak şiddetli donda bitki ölür. Ülkemizde Akdeniz sahil kuşağında çok yıllık bir bitki olarak yetiştirilir. Ankara, İstanbul gibi şiddetli dona olabilen kentlerde de tek yıllık bitki olarak yetiştirilip aynı yıl içinde meyvesi alınabilmektedir.

Bitki güneş altında veya yarı gölgede olabilir. Drenajı iyi toprak dışında fazla bir özel isteği yoktur. Ülkemizde, beyaz sinek, mantar hastalıklarına karşı hassastır. Üretimi tohum veya çelikle yapılabilir.  İlk baharda toprağa dikilen fidelerden Ağustos ayından itibaren ürün alınmaya başlanır. Sera içi ticari üretim yapılıyorsa, bitkinin domates üretiminde olduğu gibi iplere sarılarak yükselmesi sağlanmalıdır.

Ülkemizde yeni tanınmaya başlayan Yer Kirazı veya diğer adı ile Kaz Üzümü üretimi, Palmiye Merkezinde 10 yıldır yapılmaktadır. Amatörlere satılan fideler dışında, 2009 yılında profesyonel üreticiler için kitle üretimine başlanmıştır.