SYZYYGİUM JAMBOS-GÜL ELMASI

SYZYYGİUM JAMBOS - EUGENİA JAMBOS – GÜL ELMASI

Syzygium Mersingiller ailesine (Myrtaceae) ait 1200 den fazla cinsten biridir. Syzygium cinsi 1300 kadar türü kapsamaktadır. Syzyygium jambos da bu türlerden biridir. Vatanının Güney-doğu Asya; Endonezya, Filipinler ve Malezya olduğu düşünülmektedir. Bugün, tropiklerin birçok yerinde, özellikle Hindistan, Seylan ve Tropikal Amerika’da yaygın olarak bulunmaktadır. Eugenia jambos ve Myrtus jambos sinonim adlarıdır. Hintçe’de "Pomarrosa" karşılığı İngilizcede “Rose Apple”, Türkçede “Gül Elması” adları kullanılmaktadır. Adının Gül Elması olmasına karşın, ne meyvesi, ne de ağacı elma ağacına benzememektedir.

Syzyygium jambos 8-12 m boylanabilen, büyük bir çalı veya küçük bir ağaç olarak adlandırılabilir. Genelde üzerindeki geniş tacı, ağacın yüksekliğinden fazla olmaktadır. Her dem yeşil, karşılıklı olarak çıkan, lanseolat yaprakları, 10-20 cm uzunluğunda olup, uçları sivridir. Yeni çıkan yapraklar, parlak kırmızı renktedir, büyüyünce koyu yeşil renge dönerler.

Gül Elması çiçekleri, krem beyaz veya yeşilimsi beyaz renkte olup, dalcıkların uçlarında salkım şeklinde açarlar. Çok sayıda stamenle birlikte, çiçeklerin çapları 4-8 cm yi bulur. Ilıman iklim bölgelerinde çiçek açma mevsimi yazdır, tropiklerde yıl boyu çiçek açarlar.

Syzygium jambos’un meyveleri dıştan guava meyvelerine benzer. Meyveler yuvarlak, oval veya küçük armut şeklinde, ince kabuklu, sarı-yeşilimtrak renkte olup, 4-5 cm uzunluktadır. Meyvenin içinde 1-3 adet, büyük kahverengi çekirdek bulunur. Meyvenin etli kısmı ile çekirdekler arasında bir boşluk vardır, bu nedenle meyve sallandığında tıkırtı sesi duyulur. Meyvenin tadının elma ile kavun arasında olduğu söylenir, belirgin bir gül kokusu vardır.

Gül Elması dalından koparıldıktan sonra uzun süre saklanamaz, tüketilmesi gerekir. Hindistan’da bir sezonda, erişkin bir ağaçtan 2,5 kg meyve alındığı bildirilmiştir. Meyveler C vitamininden zengindir, çiğ olarak yenilebildiği gibi, reçel, marmelat yapılarak veya diğer meyveler ile karıştırılarak kullanılır. Şurubu, sosu yapılır veya soğuk içeceklere koku vermek için ilave edilebilir.

Syzygium jambos ağaçları, genelde tohumdan üretilir. Tohumlar çok embriyolu olduklarından, her tohumdan 1-3 adet sürgün ucu çıkar. Ancak tohumdan elde edilen ağaçlar ve bunların meyveleri standart olmadığından, bazı ülkelerde, çelik üretimi tercih edilmektedir. Gül Elması, toprak bakımından çok seçici değildir, derin, organik maddece zengin, kıvamlı bir toprağı tercih etmekle birlikte, kumlu, alkali ve organik maddesi az olan topraklarda da yetişir. Tohumdan çıkan fideler, 3-4 yıl içinde ürün vermeye başlarlar.

Peyzajda kullanımı: Syzygium jambos ağacı, tropik veya tropik iklime yakın, yörelerde rahatlıkla yetişir. Ilıman iklim bölgesinde ağaç büyüse bile meyve vermesinin zor olduğu söylenmektedir. Bu nedenle soğuk ve ılıman iklim bölgelerinde, ağacın peyzaj veya meyveleri için açık sahaya dikilmesi düşünülmemelidir. Bu yörelerde, bitki kış bahçelerinde yetiştirilebilir. Saksıda yetiştirilen ağaçlar da kolaylıkla meyve verirler.

Bitkinin çiçeklerinin zehirli olduğu söylenir. Bitki, gövde kabuğu ve köklerinde bulunan jambosin alkaloidi zehirlidir. Ağaç kabuğundan kahverengi bir boya elde edilmektedir. Ağacın kerestesinden mobilya yapılmaktadır.

Tıpta kullanımı: Ağacın bazı kısımları, yöresel halk tıbbında kullanılmaktadır. Hindistan’da meyvelerin beyin ve karaciğer kuvvetlendirici, meyveden elde edilen sıvının, idrar söktürücü olduğuna inanılır. Yapraktan hazırlanan pelte, göze iyi gelir, aynı zamanda idrar söktürücü, balgam söktürücü ve romatizmaya için kullanılmaktadır. Kaynamış yaprak suyu, ateş düşürücüdür. Ağacın taninden zengin olması antimikrobial özelliği olduğunu düşündürmektedir.