CYPERUS PAPYRUS ALTERNAFOLIUS-ŞEMSİYE BİTKİLERİ

Şemsiye Bitkileri (Cyperus) 600 kadar türü olan otsu bitki cinsidir. Bu bitkiler güneşe dayanıklı, susuzluğa ise dayanıksızlardır. Üretimleri tohum veya kardeşlerin ayrılması ile yapılır.

Peyzajda en fazla kullanılan iki türü, Papirüs (Cyperus papyrus) ve Şemsiye (Cyperus alternafolius) su bahçelerinin en önemli görsel öğelerindendir. Her iki bitki de fazla dona dayanıklı değildir. Akdeniz ve Güney Ege sahil kuşağında, devamlı bitki olarak kullanılabilirler. Kışın donun etkili olduğu diğer yörelerde, mevsimlik, kış bahçesi veya iç mekân bitkisi olarak kullanılmaktadırlar. Bu yörelerde, dış mekânda ilkbahar-sonbahar arası, bitkilerin saksıları ile birlikte toprağa gömülmesi veya havuza konulması, kışın da ılık bir ortama alınmaları uygulanabilecek bir yöntemdir.

Her iki bitki de devamlı ıslak bir ortam isterler, gövdelerinin bir kısmının su içinde olmasından da rahatsız olmazlar. Bu nedenle, bataklık veya fazla derin olmayan su içinde yetiştirilebilirler. Saksıda yetiştirilecekse, toprağın devamlı nemli tutulması uygun olur. 

PAPİRÜS

Latince adı Cyperus papyrus olan bu bitki, eski Mısırlılar tarafından kâğıt yapımında kullanıldığından, “Mısır Kağıt Sazı” olarak da bilinir. Yandan kardeşlenme ile çoğalan, çok yıllık bir bitkidir. Uzun, üçgen şeklinde, ortası yumuşak yapıda olan gövdesinde yaprak bulunmaz. Gövde ucundan çıkıp, ışınsal uzanan 100-200 adet, ince iplik görünümünde, 12-30cm uzunluğunda oluşumlar, bir arada yuvarlak bir kafa görünümü oluştururlar. Bu ince oluşumların her birinin ucunda, ufak, kahverengi bir çiçek bulunur. Başı ağırlaşan        bitkiler zamanla yana eğilim gösterirler.

Mısır ve tropikal Afrika kökenli bu bitkinin dona dayanıklılığı yoktur, bu nedenle don olasılığı olan yerlerde, sera şartlarında yetiştirilmelidir. Papirus bitkisi 200cm e kadar boylanır, yandan verdiği sürgünlerle, tek bir bitki 70-130cm çapa ulaşabilir. Bitki gelişimi için nemli bir ortama gereksinim gösterir. 

Eski Mısır’lılar, üçgen şeklindeki gövdeyi, bıçak gibi keskin bir aletle boylu boyunca açtıktan sonra, birçok gövdeyi yan yana sert bir zemin üzerine, koyup, bir tokmakla üzerlerine vurarak, ince bir levha oluşturmuşlar ve bu ince levhaları güneşte kurutularak, kağıt yapmışlardır.

ŞEMSİYE (Cyperus alternofolius=Cyperus involcratus): 150cm e kadar boylanabilen ve kardeşlenme ile 200-250cm çapa kadar genişleyen bir bitkidir. Gövdesi papirüs gibi üçgendir, gövde ucundan çıkan yaprakcık benzeri oluşumlar (bunlar yaprak değildir), papirüs’unkinden sayıca az, yapı olarak ise geniştir. Ülkemizde sıklıkla iç mekan bitkisi olarak yetiştirilmektedir.