CISTUS CRETICUS / CISTUS LAURIFOLIUS-PAMUK OTLARI

Cistus Kaya Gülleri,  Türkiye, Kanarya Adaları, Güney Avrupa ve Kuzey Afrika’nın taşlık ve kayalık arazilerinde doğal olarak bulunan 20 kadar türü kapsayan, herdem yeşil bitkilerden oluşan, Cistaceae ailesine ait bir cinstir.  

Cistus türü bitkilerin yaprakları, dalcıklarda karşılıklı olarak çıkar. Çiçekler koyu pembe ve beyaz renkte olup 5 çanak yapraklı (petal) dır. Çiçeklerin ömrü genelde bir gündür. İlkbahar sonundan yaz sonuna kadar çiçek açarlar.

Beyaz çiçekli Pamuk Otlarından: Cistus laurifolius (Defne Yapraklı Kaya Gülü), Cistus salviifolius (Adaçayı  yapraklı Kaya Gülü), Cistus monspeliensis (yalnız İzmir Karaburun’da gözlenmiştir),  Pembe çiçekli Pamuk Otlarından ise yalnız Cistus creticus (Laden) ve Cistus parvifolius (Küçük  yapraklı Kaya Gülü) ülkemizde doğal olarak bulunmaktadır.

Pamuk Otlarının ülkemiz güney sahil kuşağında, çam ormanları altında görülen pembe çiçekli türü, Laden olarak bilinen Cistus creticus’dur. Muğla dolaylarında, pembe çiçekli Orman Gülü yanında rastlanan, çiçekleri beyaz olan ve tür ise, Cistus salviifolius (Adaçayı  yapraklı Kaya Gülü)’dur.

Cistus laurifolius - Defne Yapraklı Kaya Gülü: Sahil kuşağından kara iklimine kadar sokulan, dona son derece dayanıklı bir türdür. Akdeniz dışında, Ege,  Trakya ve Orta Anadolu’ya kadar yayılmıştır. Anadolu’da Kızılcahamam ve Afyon dağlarında bile rastlanmaktadır. Afyon’da ölçülen en düşük sıcaklığın -27°C olduğu düşünülürse bu kadar soğuğa dayandığı anlaşılır. İleri derecede donda bile yaprakları kahverengi olmakta ancak ölmemektedir. 1,5–2 metreye kadar boylanabilir. Bir çiçek sapı üzerinde 3–8 adet çiçek açar. Beyaz çiçeklerinin ortası sarıdır.

Toprak için fazla seçici değildir, süzek toprakları tercih eder. Kuraklığa dayanıklıdır. Güneş altında olabildiği gibi, ağaç altında da yetişmektedir. Üretimi ilkbaharda tohumdan veya yazın çelikle veya kök ayrılması ile yapılır. Aşırı budanmadan kaçınılmalıdır, aşırı budama bitkinin ölümüne neden olabilir.

Cistus creticus –Laden: Akdeniz bitkilerindendir. Cistus laurifolius a göre biraz daha küçüktür, bir metre kadar boylanabilir. Çiçek sapı üzerinde 3–5 pembe-mor ortası sarı çizgili çiçek açar. Girit’ten doğu Akdenize kadar uzanan sahil kuşağında bulunmaktadır. Gereksinim ve bakımı diğer kaya gülleri gibidir.

Peyzajda kullanımları: Kaya Gülleri, Doğal yapının, ana tema olduğu Akdeniz Bitki Örtüsü düzenlemelerinde seçilecek bitkilerdir. Küçük veya büyük gruplar halinde açık alanlarda veya orman altı bitkisi olarak kullanılabilirler. Büyük ölçekte hazırlanan kaya bahçeleri için de seçilecek bitkilerdir. Yol kenarlarında sıra halinde de güzel görünürler. Özellikle Cistus laurifolius-Defne Yapraklı Kaya Gülü, karasal iklimin egemen olduğu yörelerde, seçilmesi gereken bir çalı olarak öne çıkmaktadır.