OXALİS TRİANGULARİS ATROPURPUREA-KIRMIZI YAPRAKLI YONCA

OXALİS TRİANGULARİS ATROPURPUREA-KIRMIZI YAPRAKLI YONCA

Oxalis triangularis, Oxalidaceae ailesinin oxalis cinsine aittir. Tür ismi Oxalis triangularis subsp. papilionaceae, kültür ismi ise  atropurpurea dır. Oxalis papilionaceae ve Oxalis regnellii sinonim adlarıdır. Üçgen Yapraklı Yonca’nın vatanı Güney Amerika; Arjantin, Bolivya, Brezilya, Paraguay ve Peru’dur. Doğada, dere kenarlarında, kayalar arasında bulunmaktadır.

Oxalis triangularis atropurpurea çok yıllık, gövdesiz, yenilebilen bir bitkidir. Rizomlardan çıkan yapraklar 20 cm yüksekliğe erieşirler. Yaprakçıklar, üçgen şeklinde, kırmızı-mor renkte olup, geceleri kendi üzerlerine kapanırlar.

Çiçekleri hermafrodit (dişi ve erkek organları olan) tir, böcekler tarafından döllenirler. Çanak yaprakların tepelerinde bir çift turuncu çıkıntı bulunmaktadır. Taç yaprakları 15–22 mm, beyaz, soluk pembe veya mordur. Genelde Nisan-Mayıs aylarında çiçek açarlar, bazen çieklenme eylül ayına kadar devam eder.

Kırmızı Yapraklı Yoncanın meyveleri oval şekilde, 12–18 mm uzunluğundadır. Kısa, dallanma gösteren rizomlar, 5 cm uzunluk ve 15 mm genişliğe erişebilirler. Yaşlı rizomların etrafında birçok küçük soğancık oluşur.

Oxalis triangularis atropurpurea tohumdan, rizomların kesilmesi veya yanda oluşun soğan veya soğancıkların (bulbil) ayrılması ile üretilebilir. En kolay üretim, soğancıkların  ayrılması ile yapılır. Diğer soğanlı bitkilerde olduğu gibi oxalis cinsi de dinlenme (dormansi) peryodu geçirir. Dinlenme zamanında veya zamanın sonunda, soğanlar ve soğancıklar toprakta çıkartılarak, ayrılırlar veya ayrı kaplara dikilirler.

Kırmızı Yapraklı Yonca iyi drenajlı toprağı tercih eder, asit veya bazik topraklarda yetişebilmektedir. Gerek kuraklığa, gerek sulak alanlara adapte olabilmektedir. Saksıda yetiştirilecekse, iyi drenajlı ortam kullanılmalı ve bitki yarı gölgeye konulmalıdır. İç mekân sıcaklığının 15 ºC dolayında olması idealdir. Sıcaklığın 30 ºC üzerinde devam ettiği durumlarda, bitki dinlenme devresine geçer, yaprakları bozulur ve dökülür. Büyüme devresinde, sulama ihmal edilmemeli, ancak toprak kurudukça sulanmalıdır. Yaprak budaması yaz başı veya bitkinin dinlenme devresinde yapılır. Bitki, rüzgara dayanıklı, ancak denizden gelen tuzlu esintilere dayanıksızdar. Kara leke ve diğer yaprak mantarları, kırmızı örümcek (akar) ve yaprak güveleri en fazla rastlanan problemlerdir.

Peyzajda Kullanımı: Oxalis triangularis atropurpurea genel olarak saksı bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Ancak sıcaklığın -10 ºC altına düşmediği yörelerde, kolaylıkla dış mekân bitkisi olarak kullanılabilir. Güneş altında olabildiği gibi yarı gölgeye de dikilebilir.

Yemek olarak kullanılması: Kırmızı Yapraklı Yonca yapraklarının hafif  ekşimsi tadı ve kokusu vardır, çiğ veya pişirilerek yenilebilir. Kırmızı Yapraklı Yonca salata tabaklarına süsleme amacı ile de konulmaktadır. Yaprakların kokusunu veren içinde bulunan oxalik asittir. Çok fazla yenildiğinde, vücutta fazla miktarda kalsyumun bağlanması ve eksikliğine yol açabilir. Yapraklar pişirildiği takdirde okzalik asit miktarı düşmektedir. Romatizma, artrit, gut, böbrek taşı veya hiperasiditesi olanlar dikkatli olarak yemelidirler, fazla alındığı takdirde, semptomları arttırabilir.