|
|
If you wish this
program to be sent to your or your friends’ e-mail address,
please get a subscription (totally free of charge, and no
advertisements will be sent). I would like to get a subscription to “The Fourth Dimension in Landscape Design”>>>>>>> |
PEYZAJDA 4. BOYUT December 2007
PEYZAJDA 4. BOYUT November 2007
150 yılı aşkın süredir, Avrupa, Amerika ve Avustralya’da süs bitkisi ve meyve ağacı olarak kullanılan, Asya kökenli bir bitkiyi tanıtmak istiyoruz. Ülkemizde geçmişi çok eskiye dayanmayan bu bitki, son yıllarda tanınmaya başlamıştır. Hem egzotik görünümü ile güzel bir süs bitkisi, hem de yenilen meyvesi olan bu küçük ağaç, zannedilenin aksine soğuğa en dayanıklı narenciye türlerindendir. Bugün size bu güzel süs ve meyve ağacını tanıtıyoruz. |
Botanikçiler tarafından önceleri Citrus cinsine konulan Kumkuat’lar, 1915 yılında Dr Walter Swingle tarafından Fortunella cinsi olarak tanımlanmıştır. Fortunella cinsinde 5 tür Asya kökenli kumkuat bitkisi bulunmaktadır. Kumquat adı Çince “Altın Portakal’ anlamına gelmektedir. Kumkuatlar Güney Çin ve Malezya kökenlidir. 19.yüzyıl ikinci yarısında süs bitkisi olarak önce Avrupa ve Kuzey Amerika kıtalarına getirilmiş sonra da dünyaya yayılmışlardır. Kumkuat ağaçları yavaş büyüyen kompakt bitkilerdir, en fazla 3-4,5metre yüksekliğe ulaşırlar. Gençken dalları yeşilimsi ve kıvrımlı, dikensiz veya hafif dikenlidir. Yaprakları sivri uçlu, oval, kenarları hafif dişli, üstü parlak, altı hafif soluk yeşildir. Meyve türüne göre yuvarlak veya oval şekildedir. Meyve kabuğu, altın sarısı veya turuncu-kırmızı olabilir. 3-7 dilimden oluşan, asidik meyveleri, çok sulu değildir, bazen çekirdek içerir, bazen de çekirdeksizdir. Meyveler kabukları ile birlikte yenebilirler. Genelde yazın çiçek açarlar, meyveleri sonbahar sonu sararmaya başlar ve toplanmadığı durumlarda, tüm kış bitkinin üzerinde kalırlar. Fortunella hindsii- Hong Kong Wild: Hong Kong’da doğal olarak bulunan bir türdür. 1,5-2cm çapında yuvarlak meyvelidir. Çinliler tarafından yenilmekle birlikte, bu çok dikenli bitki, diğer ülkelerde, yalnız saksıda süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir.Fortunella japonica- Marumi veya Yuvarlak Kumkuat: Meyveleri 1,5-2cm çapında, yuvarlaktır. Ağaç 2,5-3metre yüksekliğe kadar ulaşabilir. Nagami ye benzemekle birlikte, ondan daha fazla dikenlidir.Fortunella crassifolia- Meiwa veya Büyük Yuvarlak Kumkuat: Yuvarlak meyveleri 4cm çapında, portakal sarısı renktedir, birkaç çekirdek içerir. Bu cüce ağacın dalları dikensiz veya çok küçük dikenlidir. Kumkuatlar içinde meyvesi taze olarak yenmeye en uygun olanıdır. Fortunella crassifolia “Sun Stripe”: Japonya’da üretilen, alacalı (variegated) yaprakları ve üzerinde yeşil çizgileri olan sarı renk meyveli, bir süs bitkisidir.Fortunella polyandra-Malezya kumkuatı: Ülkemizde tanınmamaktadır. |
Fortunella margarita-Nagami veya Oval Kumkuat: Dünyada ve Türkiye’de en yaygın olarak yetiştirilen kumkuat türüdür. Ağaç 4 metre yüksekliğe kadar büyür. Oval meyveleri 4-5cm uzunluğunda, 2-3cm eninde, portakal sarısı renktedir. Narenciyeler içinde soğuğa en dayanıklı olanlardandır. -12C derece soğuğa dayanmaktadırlar. Gerek süs bitkisi, gerek meyve ağacı olarak yetiştirilir. Kumkuat meyveleri, kabukları soyulmadan yenilebildiği gibi, taze olarak, renk ve tad katmak için kokteyllere konulurlar. Reçel marmelât ve şurupları yapılarak kullanılır. Çin mutfağında, kumkuatın, portakal suyu, bal, tuz ve tereyağında pişirilerek hazırlanan sosları, yaygın olarak kullanılır. Kumkuatdan tatlı turşu da yapılmaktadır. Kumkuatlar, tohum veya çelikle üretilebilirler, ancak iyi bir çöğür üzerine aşılanma en uygun üretimdir, bu sayede istenilen bitki dış etmenlere karşı daha dayanıklı olarak ve ana bitki özelliklerini taşıyarak elde edilir. Çöğür (aşı fidanı) olarak Üç Yaprak (Poncirus trifoliata) tercih edilir. Bu yolla elde edilen bitki, saksıda büyümeye daha elverişlidir, daha yavaş büyür ve kompakt bir yapı gösterir. Turunca aşı yapılırsa, bitkinin büyümesi daha hızlıdır, ancak kompakt yapısı kısmen bozulur. Toprak ve suyun asit veya nötr olmadığı durumlarda (alkali), turunca aşılı bitkilerin yetiştirilmesi daha uygundur. Kumkuatlar çok seçiçi değildir, geçirgen toprakları tercih etmelerine karşın, killi topraklarda da yetişmektedirler. Bol güneş ışığını tercih ederler, büyük ağaçların gölgesinde de olabilirler. Yazın toprakları kurudukça sulanmalıdır. Akdeniz bölgemizde yetiştirmede, Haziran-Eylül arası yaprak güvesine karşı tedbir alınmalıdır (mospilan veya muadili bir ilaç ayda bir gövdeye tatbik edilir). |
PEYZAJDA 4. BOYUT October 2007
Palmiye Merkezi, ülkemizde bilinmeyen palmiye ve tropik, subtropik bitkilerin üretimini ve tanıtımı yapmakla birlikte, yöresinde bulunan doğal ve endemik bitkilerin de korunması, üretimi ve peyzajda kullanılmaları için uğraş vermektedir. Doğal bitki örtümüzün içinde, yabancı bitkilerin” güzel de olsa hoş gözükmeyeceği, bazen de bu bitkilerin istila edici olup doğal bitkilerin yerini alabileceği unutulmamalıdır. Çam ormanında çamlar altında, güzel çiçekler açan bir begonvili (Bougainville) mi yoksa küçük çiçek ve meyveleri ile gönlü zengin, pırıl pırıl yapraklı, gerektiğinde bütün yazı susuz geçirebilen, kutsal kitaplarda sözü edilen Mersin (Myritus communis) i mi görmeyi arzu edersiniz? Ne yazık ki, peyzaj çalışmalarında doğal bitkilerimize yeteri kadar yer verilmemektedir. Bundan sonra tanıtımını yapacağımız bitkiler arasında, dünyada peyzajda sıklıkla kullanılan, Akdeniz ve Anadolu bitkilerini de bulacaksınız. 2007 yılı Ekim ayı tanıtımımız, ülkemizin endemik ağaçlarından, Sığla Ağacı “Liquidambar orientalis” dir. |
ANADOLU SIĞLA (GÜNLÜK) AĞACI “Liquidambar orientalis” Sığla (Amber) Ağaçları, Hamamelidaceae (Acıfındıkgiller) ailesinden, yaprak döken, ılıman bölge ağaçlarıdır.Sığla ağaçları, Türkiye, Rodos, Doğu Asya, Kuzey Amerika ve Meksika’da doğal olarak bulunurlar. Uzak doğuda bulunan Liquidambar acalycina ve Liquidambar formosana ülkemizde tanınmamaktadır. Amerika ve Meksika’da bulunan Liquidambar styraciflua’ nın birçok varyetesi üretilmiş, İtalya başta olmak üzere Avrupa ülkelerinden ithal yolu ile ülkemize girmişlerdir. ANADOLU SIĞLA AĞACI “Liquidambar orientalis” genel kanının aksine, ülkemizde yalnız Muğla ilinin sahil kuşağında değil, İzmir, Antalya ve İsparta illeri sınırları içinde de doğal olarak bulunmaktadır. Türkiye dışında yalnız Rodos adası kuzeyinde bulunur. Marmaris, Köyceğiz ve Fethiye’de yaygın olarak rastlanmaktadır. İsparta Sütçüler ilçesinde bulunan Sığla Ormanı, Tabiatı Koruma alanıdır. Orman Bakanlığı verilerine göre, ülkemizde 1.348 hektar saf sığla ormanı bulunmaktadır. Ortalama 15-20 m'ye kadar boylanabilen Sığla, kalın dallı ve geniş tepeli bir ağaçtır. İlk bakışta çınarı andırır. Yaşlandıkça, kabuğu koyulaşır ve derin çatlaklı bir görünüm alır. Dallara uzun saplarla bağlanan yaprakları genellikle beş lopludur. Meyveleri 2-4cm çapında, çok sayıda kapsülden oluşur ve çok sayıda tohum içerir. Gövdesinden çıkarılan balsam kozmetik sanayinde ve eczacılıkta kullanılır.Sığla Ağacına yerel olarak Günlük Ağacı veya yabancı kaynaklardan tercüme ile Amber Ağacı da denilmektedir. Özellikle yaprak görünümü için yetiştirilmektedir. İlkbahar ve yazın parlak yeşil renkteki yaprakları, sonbaharda sararır, turuncu ve kırmızı renge dönerek dökülürler. Anadolu Sığla Ağacı, bol humuslu, hafif asidik ortamdan hoşlanır, ancak bazik ortama da uyum sağlar. Ancak suyun bol olduğu ortama gereksinimi vardır, su içinde bile büyüyebilir. Uzun süreli kuraklığa dayanamazlar. Bol güneşli veya yarı gölge ortamda yetişir. Üretimi genelde tohum ile yapılır. Çelikle üretimi de mümkündür. Peyzajda, yeşil alanlarda soliter veya grup olarak kullanılabilir. Normalde alt dalları budanmaz ise daha güzel bir görüntü oluşturur, ancak gölge ağacı olarak kullanılacaksa, alt dallar budanabilir. |
PEYZAJDA 4. BOYUT September 2007
Palmiye Merkezi ürünlerinin büyük kısmını tropik ve subtropik bitkiler oluşturmaktadır. Özellikle İstanbul’da yaşayan, sitemiz izleyicilerinden dona dayanıklı türlere de yer vermemiz doğrultusunda istekler gelmektedir. Bugün tanıtımı yapacağımız Cennet Bambusu Nandina domestica -18°C soğuğa dayanabilen sonbahar ve kışın kırmızı yaprakları ve parlak kırmızı meyveleri ile ilgi çeken, estetik, çalı formunda bir bitkidir. Nandina, Berberis (berberidaceae) ailesinin bir cinsidir. Bu cinsin tek türü Nandina domestica'dır. Vatanı Hindistan, Çin ve Japonya’dır. Normalde yaprak dökmeyen bir bitkidir, aşırı soğuklarda yaprak dökebilir. Yaprakları 3’lü yaprakçıklardan oluşur ve bu pinnate yaprakçılarının bambu yaprağına benzemesi nedeni ile Cennet Bambu’su denilmektedir. Aslında bambular ile herhangi bir akrabalığı yoktur. Bitki 200-250cm boya kadar uzayabilir, gövdenin yanlarından kardeşlenme göstererek enine olarak da genişler. İlkbahar sonu, yaz başı, salkım şeklinde, küçük, narin, yıldız şeklinde beyaz (sarı antherli) çiçekler açar. Önce yeşil renkte oluşan 6-8mm çapındaki meyveleri, sonbahar sonunda parlak kırmızı renge dönüşür ve uzun süre bitki üzerinde kalırlar. Çiçekleri arılar için, meyveleri de birçok tür kuş için çekicidir. Yeni çıkan yaprakları kırmızıdır, sonra yeşile dönerler. Kışın dökülecek yapraklar da önce kırmızı renge dönmekte ve bitki üzerinde kırmızı olarak uzun süre kalmaktadır. Toprak için fazla seçici değildir, ancak humuslu geçirgen toprakları tercih eder. Toprak pH sının asidik yönde olması önerilmekle birlikte, Merkezimiz bahçesinde, bazik ortamda bir problem görülmeden büyümektedirler. Güneş veya yarı gölgede dikilebilir.Üretim genelde tohumladır. Tohumların soğuklama gereksinimi nedeni ile sonbaharda dikilmesi veya dikilmeden önce +4°C de 4–6 hafta tutulması uygun olur. Yazın yapılacak yarı odunsu çelikler ile de üretimi yapılabilir. Japonya’da 60 dan fazla kültürü elde edilmiştir. En fazla tutulanlardan biri N.domestica “Fire Power” 50cm e kadar uzayan cüce, kompakt yapılı bir kültürdür, yaprakları geniş ve parlak kırmızıdır. Kültürlerin birçoğu ufak ve kompakt bitkilerdir, ancak bunlar ana bitki kadar zararlılara dayanıklı değildir. Peyzajda, hemen her yerde ve istenildiği şekilde kullanılabilecek bir bitkidir. Yaprakları, çiçekleri ve meyveleri nedeni ile bütün yıl boyunca ilgi çeker. Nandina domestica’nın, soliter kullanım yerine üçlü gruplar, kalabalık gruplar veya patika kenarı tek sıra kullanımı uygun olur. Birçok peyzaj mimarı tarafından küçük kompakt kültürler tercih edilmektedir. Ancak doğal Nandina domestika’nın da budanarak istenilen boyda tutulması mümkündür. Bazı botanik bahçelerinde 100 yaşın üzerinde örnekleri mevcuttur. |
PEYZAJDA 4. BOYUT August 2007
Evinde muz yetiştirmek isteyenlere, güney sahil bölgelerinde oturan, küçük bahçe sahiplerine, yeni ürettiğimiz bir muz türünü tanıtmak istiyoruz. Pembe Meyveli Muz - Musa velutina: Cüce bir muz türüdür, boyu 120cm'i geçmez. Vatanı kuzey-doğu Hindistan’ın Assam eyaletidir. Yapraklarının altında pembemsi yaprak sapı dikkati çeker. Çiçekleri pembe ile portakal rengi arasında değişir. Minyatür, pembe renkli meyveleri çok ilgi çekicidir. Aylarca bitki üzerinde kalan meyveleri, yenilebilir, ancak çekirdekleri vardır. Soğuğa oldukça dayanıklı bir muz türüdür. Kışın malçlama yapıldığı takdirde düşük derecedeki donlara karşı dayanıklı olduğu, -6°C ye dayandığı bildirilmiştir. Üretimi tohumdan veya kardeşlerin ayrılması ile yapılır. Diğer muzlar gibi, geçirgen, organik maddeden zengin toprağı sever, bol güneş veya yarı gölgede yetiştirilebilir. Peyzajda özellikle, küçük bahçeler için seçilecek bir muzdur. Ayrıca büyük muzların önünde ikinci bir sıra yapmak için de uygun bir seçimdir. Diğer muzlar gibi kolaylıkla kardeşlenme gösterdiğinden kısa sürede çoğalarak gruplar oluşturur. Evde, saksıda muz yetiştirmek isteyenler için de uygun bir seçim olduğu hatırlanmalıdır. |
PEYZAJDA 4. BOYUT July 2007
|
PEYZAJDA 4. BOYUT June 2007
|
PEYZAJDA 4. BOYUT May 2007
Tropikal etki yaratmak, sonbaharda çok gösterişli çiçeklerini görmek ve yıl boyunca ilgi çekecek bir ağaç arıyorsanız cevabı Maymun Çıkamaz “Chorisia speciosa” dır. |
Chorisia’lar (sinonim=ceiba), Güney Amerika’da bulunan, yaprak döken, 5 ağaç türüdür. Ortak özellikleri dikenli ve şişkin gövdeleridir. Tropikal ağaçların ipek-pamuklu iplik Bombacaceae ailesine aittirler. Bu ağaçlara,“Kapok ağacı” da denilmektedir. Maymun Çıkamaz Ağacının vatanı, Brezilya ve Arjantin’dir. Ağacın gövdesi gül gövdesinde olduğu gibi, dikenlerle kaplıdır. Yaprakları el parmakları gibi 4-7 bölmelidir, yaprak sapları uzundur. Tohumlarını saran kılıf, ipeksi bir yapıya sahiptir. Çiçek taçları (tohumları saran kılıf), Brezilya’da iplik yapılarak, döşemecilikte kullanılmaktadır. Bu nedenle İngilizce’de ağaca Silk Floss “Ham İpek Ağacı” denilmektedir. Sonbaharda, çok alımlı, Çin Gülü benzeri çiçekler açar. Çiçekler önce gül pembesi renktedir, sonra somona dönüşür, çiçek boğazları, sarı veya beyazdır. Çiçeklenmeden sonra, armut şeklinde, önce yeşil sonra kahverengi kılıf ile sarılı tohumlar oluşur, bunlardan yukarıda belirtildiği gibi bir çeşit ipeksi iplik yapılır. Maymun Çıkamaz Ağaçları, 15 metre yüksekliğe kadar boylanabilirler, güzel bir taç oluştururlar. Kısa süreli -6ºC derece dona dayanıklıdır, bu nedenle ülkemizde, Güney Ege ve Akdeniz Sahil Kuşağında peyzaj çalışmalarında, rahatlıkla kullanılabilirler. Ülkemizde büyük örnekleri Antalya Otogarında görülebilir. Chorisia speciosa, geçirgen, humuslu toprakları ve tam güneş gören yerleri tercih eder. Gövdesinin dikenlerle kaplı olmasına rağmen, gövde renginin yeşil olması ve ilginç dikenleri yanında son derece alımlı çiçekleri nedeni ile peyzajda, soliter, grup olarak veya yol kenarı ağacı olarak kullanılmaktadır. |
PEYZAJDA 4. BOYUT April 2007
Birçoğumuzun adını duymadığı, İnci Darısı nın Afrika (Özellikle Batı Afrika Sahra bölgesi) ve Hindistan sıcak tropik bölgelerinde 90 milyon insanın ana gıdası olduğunu biliyor muydunuz? Afrika da Nil nehrinin batısı ve Sahra nın güneyinde 5000 yıldır tarımının yapıldığı bilinen bu hububat, Afrika dan, Asya ya götürülmüştür. İnci Darısı, yağışın az ve düzensiz, toprak kalitesinin düşük olduğu, çok sıcak iklim bölgelerinde mısır dan daha kolay yetişen ve mahsul veren bir hububat türüdür. Yetiştirilmesi için ana neden insanlar tarafından yenilen, darı tanecikleri olmakla birlikte, sapları hayvan yemi olarak, yakacak olarak ve kulübe çatısı yapmakta kullanılmaktadır. Penisetum ailesi 140 kadar tropikal otsu bitkiyi içermektedir. İnci Darısı türlerinin birçoğu, nematod denilen toprak zararlısının hoşlanmadığı bitkilerdir. Bu bitkilerin köklerine istemeden yerleşen nematodlar, üreme yeteneklerini kaybetmekte ve nüfusları azalmaktadır. Bu nedenle nematodlu topraklarda, İnci Darısı türleri dikilmektedir. İnci Darısı türleri, ayrıca toprağın karbon:azot oranını arttırdıklarından, yeşil gübre olarak adlandırılırlar. SÜS DARISI – KEDİ KUYRUĞU DARISI- PENNİSETUM GLAUCUM PURPLE MAJESTY Bugün tanıtacağımız Süs Darısı, İnci Darısı türlerinden elde edilen bir F1 Hibriddir. Kolaylıkla üretilebilen, olağanüstü koyu kırmızı renkli yaprakları ve siyaha kaçan, mısır benzeri bir sap üzerindeki küçük taneleri ile ilginç ve çekici bir bitkidir. Tek yıllık bitkilerdendir, ancak elde edilen tohumlardan kolaylıkla tekrar üretilir. Süs Darısı nın üretimi tohumla yapılır, 20-25 ºC de genelde çimlenme 10 günden az bir zamanda tamamlanır. Çimlenen bitkiler önce yeşil renklidir, 8 haftadan sonra pembeleşmeye başlarlar, bahçeye güneş altına dikildikten sonra koyu kırmızı renk alırlar. Fazla seçici bir bitki olmamakla birlikte, drenajı iyi topraklarda ve güneş altında daha iyi görünürler. İçeriden dışarıya çıkarılan bitkilerin, dikilmeden önce güneşe alıştırılmaları uygun olur. Bitkiler önce yarı güneşe, sonra tam güneşe çıkarılmalıdır. Dikim için aralıkların 15-20cm olması uygundur. Süs Darısı, Peyzajda genellikle renk ve yükseklik öğeleri katmak için bordür bitkisi olarak kullanılırlar. Güneş alan, veranda, teras, iç ve yan avlularda, saksı veya diğer kaplarda tropik etki sağlamak için de yetiştirilirler. |
PEYZAJDA 4. BOYUT March 2007
Bahçenize renk katmak için, doğal bitkilerin en kırmızı yapraklısı, -25 ºC dereceye dayanan, çiçekleri de çekici kırmızı renkte olan bir bitki mi arıyorsunuz? Adres LOBELİA CARDİNALİS: Kardinal Çiçeğidir.Lobelya’lar Kampanula ailesinin, 370 türden oluşan bir cinsidir. Genelde Afrika ve Amerika kıtasının bitkileridir. Dona dayanmayan türleri olduğu gibi, çok soğuk yörelerde yetişen türleri de vardır.Lobelya türlerinin hemen hepsi, süs bitkisi olarak, sarkıcı olarak saksılarda, aranjman saksılarında, bordür bitkisi olarak, kır bahçeleri uygulamalarında, bazıları da su kenarı bitkisi olarak kullanılırlar. LOBELİA CARDİNALİS: Kardinal Çiçeği Kanada’dan, ABD ve Meksika’ya uzanan coğrafi bölgede bulunan bir türdür. Özellikle, göl ve dere kenarlarında ve sulak alanlarda yetişmektedir. Kardinal Çiçeği, yumru köklü (Rizomlu), çok yıllık otsu bir bitkidir. Olağanüstü kırmızı renkli, uzun oval yaprakları ile diğer lobelyalardan kolaylıkla ayrılır. Bitkinin yüksekliği bulunduğu yere göre, 90-100cm e kadar yükselir, genelde güneş altında daha kısa kalmaktadır. Dona son derece dayanıklıdır. -25 ºC soğukta yaşamını sürdürmektedir. Don olduğu takdirde yapraklarını kısmen veya tamamen kaybeder, havaların ısınması ile rozet şeklinde, çok sayıda yeni kardeşler ile yaşama geri döner.Genelde Haziran ayında çiçek açmaya başlar, çiçeklenme Ekim ayına kadar sürer. Uzun sap üzerinde, salkım şeklinde dizilen, boru şeklindeki, parlak kırmızı çiçeklerinin her biri 3-5cm dir. Çiçeklenme sona erdikten sonra, uzun çiçek sapı kesilirse, yeni çıkan kardeşlerin tekrar çiçek açmaları sağlanır ve çiçeklenme süresi don oluncaya kadar devam eder. Kardinal Çiçeğinin üretimi, ilkbaharda yeni oluşan kardeşlerin ayrılması veya ilkbaharda tohumlarının ekilmesi ile yapılır. Ülkemizin kuzey ve batı yörelerinde tam güneş altına dikilebilir. Akdeniz sahil kuşağı ve iç Anadolu’da güneş altında yaprak renginde açılma olabildiğinden yarı gölge alanlarda daha güzel görünür. Suya çok gereksinimi olan bir bitki olduğundan, toprağı daima nemli tutulmalıdır. Özellikle su bahçelerinde, havuz kenarlarında, hatta irisler ve dietesler ile birlikte bataklık alanlarda kullanılabilir. Phlaris arundinacea ve Miscanthus sinensis gibi alacalı yapraklı (Variegata) bitkilerle hoş bir kontrast oluşturur. |
PEYZAJDA 4. BOYUT February 2007
|
|
|||||
|
||||||
|
||||||
|
PEYZAJDA 4. BOYUT January 2007
MERCAN PERİSİ (Salvia coccinea “Coral Nymph”) Bahçe peyzajında kullanılacak otsu-küçük çalı bitkiler arasında, narin yapısı ve hoş, küçük, gösterişli çiçekleri ile, ülkemizde fazla bilinmeyen bir bitkiyi tanıtmak istiyoruz. Bu Adaçayı’ nın adı Mercan Perisi (Salvia coccinea “Coral Nymph”) dir. Mercan Perisi, kır bahçeleri dışında, göz alıcı pembe renkli çiçekleri nedeni ile zıtlık (kontrast) yaratmak için veya yer örtücülerden, çalı veya ağaçlara geçişte ara bitki olarak kullanılabilinir. Ülkemizin birçok yerinde tek yıllık bitki olmasına karşın, sıcak Akdeniz bölgelerimizde veya kış bahçelerinde iki veya daha fazla yıllık bitkidir. Bir yıl içinde ölen bitkiler bile, genelde dökülen tohumlarından tekrar çıkmaktadır. Bu bitkiyi tanıtmadan evvel ailesi hakkında kısa bilgi vermek istiyoruz. Salvia (Adaçayları) Nanegiller olarak da adlandırılan Ballıbabagiller (Labiatae/Lamiaceae) familyasının en çok tür içeren cinsidir. Çok soğuk bölgeler ve tropik yağmur ormanları dışında dünyanın birçok bölgesinde dağılım gösteren tek yıllık, iki yıllık, çok yıllık ve yarı odunsu çalı olmak üzere yaklaşık 900 türü vardır. Genellikle kuru otlaklar, kayalık yamaçlar, makilikler, seyrek ağaçlı alanlar gibi güneşli yerler ile nemli çayırlarda yetişir. Bazı türler hoş kokuludur, çoğunda yapraklar, tüylü, bazıları yünlü gibi yoğun tüylü, bazıları gümüşi renktedir. Genellikle kare kesitli saplar üstünde karşılıklı, basitten tüysüye kadar değişen dişli ya da tırtıklı yaprak çiftleri vardır. Ayırt edici özelliği, boru şeklinde iki dudaklı çiçekleridir. Alttaki dudaklar düz, yatık ve iki loblu, üsttekiler ise dik ve kukuleta şeklindedir.Birçok Salvia türü bahçelerde süs bitkisi olarak kullanılmaktadır. Bazıları hoş kokulu yapraklarıyla, şifalı oldukları için tercih edilmektedir. Bununla birlikte genelde, gerek yaprakları ve gerekse çiçekleri ile görsel etkiye sahip oldukları için süs bitkisi olarak kullanılırlar. Yetiştirilmeleri : Meksika ve Orta Amerika kökenli çalı formlu Salvia ların çoğu hafif donlara dayanabilir. Bazı çok yıllıklar dona daha dayanıklıdırlar. Salvia lar doğrudan güneş alan, hafif bünyeli, humusça zengin, az gübreli, nemli fakat drenajı iyi toprakta, iyi gelişme gösterir. Yarı gölge alanlara da tahammül edebilir. Çok tüylü yapraklı ve kısa türler, bol güneş ve çok iyi drenaj ister. Bu türler ile dona dayanıklı türlerin kışın aşırı sudan sakınılması ve soğuk, kurutucu rüzgârlardan korunması gerekir. Üretimi: İlkbaharda tohumla, yaz başında çelikle, rizomlu türlerin her mevsim ayrılmasıyladır.
|