Palmİye Merkezİ

Palmiye Merkezi, ülkemizde palmiye sevgisinin yerleştirilmesi ve yetiştirilen palmiye çeşidinin arttırılması amacıyla, 1993 yılında Muğla’nın Köyceğiz ilçesinde Dr Ragıp Esener tarafından kurulmuştur. Merkezin kapsadığı alan, 80.000m² dir. Bu alanın bir bölümü kışın su altında kaldığı için henüz kullanılamamaktadır, ileride bu bölümde su bahçeleri yapımı tasarlanmaktadır.

Palmiye Merkezi kuruluş aşamasında, bünyesindeki yaklaşık 5.500 metrekare alanı Türkiye’nin ilk “Palmetum”u (Yaşayan Palmiye Müzesi) için ayırmıştır. Bu alanın düzenlenmesine 1996 yılında başlanmış, 1997 yılında ilk dikimler yapılmıştır. Palmetum çevresini kuzeyde Washingtonia Palmiyeleri, batıda Datça Hurmaları, güneyde Kraliçe Palmiyeleri ve Afrika ağaçları, doğuda ise altuni mazılar sınırlamaktadır. Buradaki 300m² süs havuzunda, Japon Koi balıkları, ortasındaki ufak adada ise Senegal Hurması bulunmaktadır. Palmetuma  dikilen palmiye türü sayısı 40 ı aşmıştır. Palmiye dışında, bu alanda çok sayıda tür, yıllık, çok yıllık, çalı ve ağaç formunda bitki de yer almaktadır.

Zaman içinde, palmetum’a dikilen palmiye dışı bitki türlerinin sayısı, palmiyeleri kat kat geçmiş, Kaktüs Evi, Tropik Sera, Su Bahçeleri, Ot Bahçesi ilavesi ile Palmiye Bahçesi zenginleşmiş ve 22.000m² alana ulaşarak küçük bir Botanik Bahçesi oluşmuştur.

01 Haziran 2006 tarihi itibarıyla ziyarete açılan Botanik Bahçemiz, özellikle yabancı uyruklu misafirler tarafından gezilmektedir. Yerli ziyaretçiler, daha fazla teknik gezi ile gelen üniversite öğrencileri ve hocaları ile profesyonel olarak bitki-peyzaj işi ile uğraşanlardan oluşmaktadır. Merkez yaz stajı yapmak isteyen lisans ve lisansüstü öğrencilere olanak sağlamaktadır.

Merkezin bitki sergilemek, yetiştirmek ve büyütmek için kullandığı kapalı alan 6836m²ye ulaşmıştır. Seralarda, palmiyelerin yanı sıra, ülkemizde bulunmayan veya fazla tanınmayan bitkilerin üretimine ağırlık verilmektedir. Her yıl İngiliz Kraliyet Botanik Derneği, Güney Afrika Botanik Derneğinden gelen değişik tohumlar dışında, ticari olarak satın alınan tohumlarla merkezin sahip olduğu bitki türü sayısı, palmiyeler dışında 900ü bulmuştur. Dünyada bulunan yaklaşık 3000 tür palmiyenin büyük kısmı, tropik ve subtropik bölgelerde bulunmaktadır. Türkiye’de bulunan dış mekan palmiye türü sayısı, ithallerle birlikte 10’u geçmezken, bugün Palmiye Merkezi bahçe ve seralarında, 140 dolayında değişik tür ve alt gruba ait palmiye yetiştirilmektedir.

Merkez, Avrupa Kıtasında doğal olarak bulunan iki palmiye türünden biri olan Datça Hurması “Phoenix theophrastii” ile ilgili yetiştirme, uyumluluk ve özellik çalışmalarına devam etmektedir. Ayrıca 1990 yılında ilk tanımı yapılan, Phoenix theophrastii’nin bir alt türü olan “Gölköy Hurması”nın dünyaya tanıtılmasına yardımcı olunmuştur. Palmiye Merkezinde, palmiye dışında, çeşitli sikas türlerinin, Güney Afrika, Avustralya ve Amerika Kıtası kökenli çeşitli bitki ve ağacın Türkiye’de ilk üretim ve Akdeniz iklim koşullarına uyum denemeleri yapılmaktadır. Son yıllarda Merkez, yeni denenen türlerin soğuğa dayanıklılığı konusunda da deneyim sahibi olmuştur. Bu konuda internet yardımı ile dünya palmiye dernekleri ve yetiştiricilerine yardımcı olmaktadır.

Su bahçeleri için,  ilk etap olarak 4000m² alan ayrılmış, ilk çalışmalar 1996 yılında başlamıştır. 2004 yılında gerçekleştirilen “Rüya Bahçesinde” 19 küçük yuvarlak havuzda 17 tür nilüfer ve birçok tür su ve bataklık bitkileri sergilenmektedir. 2005 yılında, Botanik Bahçesi ikinci etap çalışmalarında, su bitkilerinin sergilendiği bir havuz açılmıştır.

2004 baharında yapımına başlanan “Kaktüs ve Sukkulent Evi” projesi 2005 yılında tamamlanmıştır. 2005 ilkbaharında düzenlemeler yapılmış, Kaktüs Evi dışı ve içinde 300 dolayında kaktüs ve sukkulent bitki sergilenmeye başlanmıştır. Kaktüs Evinin arkasında bulunan küçük bir alanda, tropik, subtropik ve ilginç meyvelerin sergilendiği bir Egzotik Meyveler Koleksiyonu da 2005 yılında bitirilmiştir. Botanik Bahçesi ziyaretçileri için yapılan “Zakkum Kafe” düzenlemesi 2005 yılı Haziran ayında tamamlanmıştır. Merkezin zakkum koleksiyonu 30 çeşidi bulmuştur, koleksiyonun en önemli bitkisi olan, Nerium Oleander “Esener” dünyada eşi olmayan, yalın kat, pembe çiçekli, orak şeklinde ve alacalı yaprakları olan bir zakkumdur. 2006 yılında Tropik Sera inşaatı bitirilmiş ve bitkilerin dikimi tamamlanmıştır.

Palmiye Merkezi, kısıtlı olanaklarına ve henüz bir araştırma laboratuvar’ına sahip olmamasına rağmen, sera şartlarında, çimlenme, beslenme, yeni kültürler elde edilmesi, doğal palmiyelerimizde tohum canlılığının süresi gibi konularda araştırmalarda bulunmaktadır. Merkezimizde üretilen, ikiz ve üçüz Jöle Palmiyeleri “Butia capitata” ve “Butia yatay” 2003 yılında ilk meyvelerini vermişlerdir. 2003 yılında, Cüce hurma “Phoenix roebellenii” ve Senegal Hurması “Phoenix reclinata” hibridlemesi sonucu elde ettiğimiz palmiyeler büyümeye devam etmektedir. Palmiye Merkezi’nde üretilen palmiyelerin hemen tamamına yakını, ithal tohumlarla gerçekleştirilmiştir. Ancak bugün, birçok palmiye ve Türkiye’de bulunmayan bitki tohumları merkez bahçesinden karşılanmakta ve tohum bankası aracılığı ile satışı yapılmaktadır. 2005 yılında dış ülkelere tohum satışı başlamıştır. Merkez 2005 yılından itibaren, ülkemize yeni türler kazandırılması amacı ile üreticiye tohum yanında, yeni tür palmiye fideleri satışı da gerçekleştirilmektedir.