|
Yer
Kirazları,
Patatesgiller ailesinden 80 kadar türü kapsamaktadır.
Çoğu Amerika kıtasında olmak üzere dünyada yaygın olarak
bulunurlar. Bir çoğunun meyvelerini saran kâğıtsı zar
kılıfı çekici renklerdedir ve kış boyunca meyvenin
üzerinde kalarak dekoratif bir görünüm gösterir.
Bazılarının meyveleri yenebilmektedir. Dekoratif amaçla
kullanılanların başında, kırmızı kılıfı ile ilgi çeken
Pysalis alkakengi-Çin Lanterni
gelmektedir.
Bugün tanıtacağımız Physalis peruviana
ülkemizde Yer Kirazı olarak bilinmektedir.
YER
KİRAZI-KAZ ÜZÜMÜ
(Physalis
peruviana)
Ülkemizde yeni tanınmaya başlayan bu meyvenin ana vatanı
Güney Amerika’dır, Peru, Kolombiya, Şili ve Ekvator’un
yüksek irtifalarında doğal olarak yetişmektedir. 1800 lü
yıllarda Güney Afrika’nın Ümit Burnu (Cape of Good Hope)
yöresinde üretimine başlandığı için İngilizce konuşulan
ülkelerde Cape Gooseberry olarak
adlandırılmıştır. Güney Afrika’dan sonra bitki,
Avustralya, Çin ve Hindistan’a götürülmüş ve bu
ülkelerde de ticari üretimi başlamıştır.
 Patatesgiller (Solanaceae) ailesinden olan Yer Kirazı’nın
meyveleri yenilebilir. 12-20mm çapındaki yuvarlak
meyveleri, Çin Lanterni ne benzeyen, kâğıt görünümünde
ince bir zar kılıf içinde bulunmaktadır. Meyveler önce
yeşil renkli ve ekşidir, olgunlaşınca koyu sarı ve tatlı
olurlar. Çiğ yenilebildiği gibi, meyve salatalarında,
dondurmada, çeşitli tatlıların yapımında kullanılabilir
veya reçeli yapılır. Üzerindeki ince kılıf ile birlikte
daha güzel bir görünümü vardır ve bu zar çıkarılmadığı
takdirde, oda sıcaklığında ömrü 30–40 gündür. Üzerindeki
kılıfı alınan meyveler daha çabuk bozulmaktadır.
Bilimsel çalışmalarda Kaz Üzümü’nün içerdiği
polifenol ve karotenoidler ile antienflamatuvar (iltihap
engelleyici) ve antioksidan (kanser önleyici) etkisi
olduğu gösterilmiştir. Her ne kadar sıtma, astım,
hepatit, dermatit, romatizmal hastalıklarda ve kanserde
tedavi edici olarak halk ilacı olarak kullanılmakta ise
de, bilimsel olarak bu tedavi edici etkileri henüz
ispatlanamamıştır.
Çok yıllık, çalı formunda bir bitkidir. Dondan
etkilenmektedir. Hafif donları, yaprakları ve kısmen
gövdesi bozularak atlatmaktadır. Ancak şiddetli donda
bitki ölür. Ülkemizde Akdeniz sahil kuşağında çok yıllık
bir bitki olarak yetiştirilir. Ankara, İstanbul gibi
şiddetli dona olabilen kentlerde de tek yıllık bitki
olarak yetiştirilip aynı yıl içinde meyvesi
alınabilmektedir.
Bitki güneş altında veya yarı gölgede olabilir. Drenajı iyi
toprak dışında fazla bir özel isteği yoktur. Ülkemizde,
beyaz sinek, mantar hastalıklarına karşı hassastır.
Üretimi tohum veya çelikle yapılabilir. İlk baharda
toprağa dikilen fidelerden Ağustos ayından itibaren ürün
alınmaya başlanır. Sera içi ticari üretim yapılıyorsa,
bitkinin domates üretiminde olduğu gibi iplere sarılarak
yükselmesi sağlanmalıdır.
Ülkemizde yeni tanınmaya başlayan Yer Kirazı veya
diğer adı ile Kaz Üzümü üretimi, Palmiye
Merkezinde 10 yıldır yapılmaktadır. Amatörlere satılan
fideler dışında, 2009 yılında profesyonel üreticiler
için kitle üretimine başlanmıştır. |
