|
EUPHORBIA TIRUCALLI:Kalem Bitkisi, Geyik Boynuzu Bitkisi
Kalem Bitkisi (Euphorbia tirucalli)
çok dallanma gösteren, etli yapraklı (sukkulent)
bir bitkidir. Doğal olarak tropik Doğu ve Güney
Afrika’da bulunmaktadır. Afrika dışında, Hindistan, Çin,
Endonezya ve Filipinlerde fazla miktarda rastlanmasına
karşın, bitkinin çok eskiden insanlar tarafından bu
yörelere getirildiği düşünülmektedir.
3–5 metre, nadiren 10 metre boya
kadar uzayabilir. Genç gövde ve dalları yeşil renktedir,
yaşlanınca gri renk alırlar ve üzerleri pürüzlü olarak
görülür. Yeşil dalları, dikensiz, pürüzsüz ve
silindiriktir. Yaprakları çok küçük ve silindiriktir,
12x1,5 mm büyüklüğü geçmezler. Yapraklar kısa süre
içinde dökülür ve bitkinin yalnız yeşil dalları ve
gövdesi görülür. Bol dallanma gösteren, ancak yaprakları
belirgin olmayan bitkiye, İngilizler
Çıplak Kadın adını takmıştır. Bitki, yeşil, klorofil içeren
dalları ve gövdesi ile özümleme (fotosentez) yapabildiği
için, yaprağa fazla gereksinim göstermemektedir.
Fazla dikkat çekmeyen, küçük, püskül şeklinde sarı
çiçekleri, Nisan-Haziran aylarında, kısa dalların
uçlarında açmaktadır. Çiçekten sonraki 1–2 ay içinde
oluşan 10–12 mm çapında yuvarlak meyveleri üç lobludur,
bulundukları dala kısa bir sapla bağlıdırlar.
Meyve içinde kahverengi, oval tohumlar bulunmaktadır.
Bitkinin gövde ve dalları beyaz renkte, en ufak bir
çarpmada dışarı akan süt renginde sıvı ile doludur.
Lâteks denilen bu sıvı zehirlidir, çok kimsede alerjik
reaksiyon yapar, özellikle ağız, göz, burun gibi mukozal
yapıların korunması gerekir.
Bitki gövde ve dalları ile özümleme yapabildiğinden,
yapraklardan su kaybı gibi problemi yoktur, kuraklığa
son derece dayanıklıdır, ayrıca susuzluk ve kırılmadan
sonra kendini çok çabuk toparlayabilmektedir.
Tropiklerde sıklıkla çit bitkisi olarak
kullanılmaktadır. Ot yiyen hayvanların bu bitkiye
zehirli olmasından dolayı dokunmadıkları, kuşların ise
meyvelerini yedikleri bilinmektedir.
Euphorbia tirucallii içindeki lâteks, az miktarda kauçuk,
fazla miktarda rezin içermektedir. Ancak bunların fazla
ticari değeri yoktur. İçindeki yüksek karbonhidrat
nedeni ile araçlarda yakıt olarak kullanılması ile
çalışmalar yapılmıştır, biodizel olarak kullanılmıştır.
Bu nedenle “Petrol Bitkisi” olarak da adlandırılmıştır.
İç mekâna uygundur, ancak küçük çocuğu olanların dikkatli
olması veya bitkiyi içeride tutmaması uygun olur.
Akdeniz sahil kuşağımızda, hafif korumalı alanlarda
peyzajda kullanılmaktadır. Üretimi tohum veya çelikten
yapılır. Çelikler çok kolay tutarlar, dış etkenlere,
susuzluğa ve ihmale dayanırlar, ancak 0°C altında zarar
görür, ağır donlara ise dayanamazlar. |
