BİR PALMİYE KLASİĞİ: HOWEA FOSTERIANA (KENTIA)

Kentia palmiyesinin ana vatanı olan Lord Howe adası 1788 yılında Lt Henry Lidgbird Ball tarafından keşfedilmiştir. Avustralya’nın Sydney kentinin 480 mil kuzeydoğusundadır. 11 km. uzunluğunda 2.8 km genişliğinde olan bu ada boomerang şeklindedir. 1830 ila 1840 yılları arasında, ilk yerliler Amerikan balina avcılarına servis yapmak üzere adaya yerleşmişlerdir. Önceleri buradan geçen gemilerin su gereksinimini karşılayan adalıların nüfusu zamanla artmıştır.

Howea forsteriana’nın tohumları ilk defa 1870 yılında Victoria devrinin botanislerinden  Baron Ferdinand von Muller tarafından toplanmış ve yanlış olarak bu palmiye Kentia olarak adlandırılmıştır. 1877 yılında Odoardo Beccari bu palmiyeyi Lord Howea Adası’na özgün bir tür olarak Howea adı altında yeniden sınıflandırmıştır.

Lord Howe Adası sakinleri uzun yıllar bu palmiyenin yalnız yapraklarından evlerinin çatılarını örtmek için faydalanmışlardır. 1880’li yıllarda balina avının azalması ada sakinlerini yeni bir geçim kaynağı bulma yoluna itmiş ve bu palmiyelerin tohumları toplanarak ihraç edilmiştir.Tohum toplanması bütün adalıların katıldığı bir kooperatif bünyesinde yürütülmüş ve adalıların geçim kaynağı olmuştur. Ancak I. Dünya Savaşı yıllarında dünya tohum ihtiyacı azalmış ve gelir düşmüştür. Bu arada adanın plajında karaya oturan bir gemiden çıkan fareler tohumları yiyerek adalıları ikinci bir zarara sokmuşlardır.

1974 yılında bir havaalanı yapılarak adaya ilk defa uçak seferi başlamıştır.Bu tarihten sonra Kentia palmiyesi tohumu endüstrisi yeniden başlamıştır. Üçü ada sakini ve ikisi milli park görevlisinden oluşan Lord Howea Adası Kurulu, Kentia ihracını kontrol altında tutmaktadır. Ada ekonomisini ilerletmek için bu kurul tohum üretim fidanlıkları kurmuş ve 1980’li yıllarda tohum ihracı yerine, çimlenmiş tohum veya fide ihracına başlamıştır.

Kentia palmiyeleri çiçek açmak ve tohum verir olgunluğa erişmek için tam güneş ışığına ihtiyaç gösterir, tam güneşte yetişen bitkilerin 10 yılda çiçek açmasına karşın altta kalan tam ışık alamayan bitkilerde bu süre 40 yıla kadar uzamaktadır. Çiçek açma devresi her yıl Kasım ve Aralık’tadır. Yaprak kaidelerinden çıkan çiçek sapları sütlü kahve erkek çiçeğe karşın bir yeşil dişi çiçek taşırlar. İlk çiçeklenme yılında tozlaşma (pollinasyon) ve dolayısıyla tohumlanma oluşmaz. Çiçek sapında oluşan dişi çiçekler ikinci yıl yukarda oluşan erkek çiçekler tarafından döllenir. Tohumların olgunlaşması 3-4 yıl sürer. Bu nedenle Kentia değişik olgunlukta 2 veya 3 mahsulü üzerinde taşır.

Lord Howea adalarında bulunan tek gövdeli iki Howea türünden Howea forsteriana  alçak, kumluk ormanlarda bulunmaktadır. Diğeri Howea belmoreana ise aynı bölgede seyrek olarak bulunmakla birlikte, genelde 450 metreye kadar olan yüksek ormanlarda bulunur.        Bu palmiyede gövde silindir şeklindedir ve 15 metreye kadar uzar. Koyu yeşil yaprakların uçları yaşla birlikte aşağı doğru sarkarlar. Bu türde de sürgün yerinde kahverengi tüylü bir kısım vardır, çiçek sapı buradan çıkar. Meyveleri oval, 3-4cm boyunda, kırmızı-kahverengidir.

Kentia’nın popülaritesi iç mekanda çok dayanıklı olmasından ileri gelmektedir. Tohumların olgunlaşması yıllar sürer. Bu kıymetli palmiye sıcak veya subtropikal bölgelerde sahil şeridinde yetiştirilebilir. Soğuktan olduğu kadar kuru ve sıcak rüzgarlardan da etkilenirler. Aynı şekilde nemli tropik bölgelerde de soğuk bölgelerde olduğu gibi iyi gelişmezler. Gölgede yetiştirilmeye başlandıktan sonra yavaş yavaş güneşe tolerans gösterirler.

 Tek cinseldirler, tohum oluşması için kendilerini döllerler. İç mekanda çok dayanıklı olmalarına rağmen gelişmenin daha çabuk olması için iyi ışık gereklidir. Büyüme devresinde bitkiler zaman zaman gübrelenmelidir. Olgun ve taze tohumlar genellikle 2 ayda çimlenirler. Fidelerin gelişmesi çok yavaştır. Satışa gelmeleri yıllar sürer.